Ένας πατέρας ιδιοκτήτης εκδοτικού οίκου, με μεγάλο ενδιαφέρον για το βιβλίο και την ελληνική γλώσσα και ένα παιδί με δεξιότητες και ανησυχίες που μεγαλώνει μέσα στα βιβλία και "ψάχνεται" με τη τυπογραφική τέχνη και τη συγγραφή βιβλίων, αποτυπώνουν ακριβώς τα δεδομένα, με βάση τα οποία, ο νεαρός τότε, Γεράσιμος Λεωνίδας, ο μοναδικός Έλληνας Καθηγητής Τυπογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Reading στην Αγγλία σήμερα, μάλλον δεν είχε και πολλές επιλογές για το τι δρόμο θα ακολουθούσε στη ζωή του. Πηγαίνοντας να συναντήσω τον ξεχωριστό αυτόν Έλληνα, "κατασκευαστή προδιαγραφών" στο χώρο της τυπογραφίας, είχα στο μυαλό μου τον παραδοσιακό τυπογράφο και τον στοιχειοθέτη που παίρνει μεταλλικά στοιχεία από την κάσα για να σχηματίσει αράδες στο συνθετήριο και μετά να τις τοποθετήσει σε ένα άλλο μεταλλικό πλαίσιο που ονομάζεται σελιδοθέτης. Γνωρίζοντάς τον όμως από κοντά, έμαθα πως στη σύγχρονη τυπογραφία ο τυπογράφος δεν ασχολείται καθόλου με αυτά, γιατί απλά είναι εκείνος που θέτει τις προδιαγραφές επί χάρτου. Κι αν στην Ελλάδα η τυπογραφία εξακολουθεί να είναι απλά μια τέχνη που έχει ταυτιστεί με την εκτύπωση, στο εξωτερικό είναι μια ολόκληρη επιστήμη και ταυτίζεται απόλυτα με τον τυπογραφικό σχεδιασμό για έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, καθώς και με αυτόν τον ιδιαίτερο Έλληνα.

"Γενικά στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καθηγητές τυπογραφίας και ακούγεται περίεργο όπου και αν το λέω. Σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων και Δημοσιογραφία, και εργάστηκα στον εκδοτικό και τυπογραφικό χώρο. Γενικά πάντα "ψαχνόμουν" στο χώρο τον εντύπων γιατί ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό και δημιουργικό που δεν το έβρισκα εδώ. Εκμεταλλεύτηκα τη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας για να το ψάξω λίγο και κατέληξα το 1994 στο πανεπιστήμιο του Reading ξεκινώντας μεταπτυχιακές σπουδές στην τυπογραφία. Ενθουσιάστηκα γιατί είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με την τυπογραφία σε ερευνητική βάση. Βοήθησε βέβαια και το γεγονός ότι "πάτησα" ακριβώς στην εποχή που οι νέες τεχνολογίες έμπαιναν δυναμικά στη ζωή μας και το εκμεταλλεύτηκα, αφού ανήκω στην πρώτη γενιά ανθρώπων που ασχοληθήκαμε μαζί τους. Τελικά παρέμεινα στο πανεπιστήμιο του Reading και από το 1998 διδάσκω τυπογραφικό σχεδιασμό και είμαι υπεύθυνος καθηγητής του MA in Typeface Design", λέει ο ίδιος. Με τις εργάσιμες ώρες του να αφιερώνονται στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα, στη σχεδίαση γραμματοσειρών και στο σχεδιασμό ενός συστήματος απεικόνισης πληροφοριών στο χαρτί, στο κινητό, στο τάμπλετ ή στην οθόνη, με τρόπο που να εξυπηρετεί μια πλειάδα από παράγοντες, χρηστικούς, εμπορικούς, και αισθητικούς, ο ίδιος εξηγεί πως ουσιαστικά ο δρόμος που ακολούθησε ήταν μονόδρομος. Δεν είχε δικαίωμα επιλογής μεταξύ της πατρίδας του και της Αγγλίας, αφού, σύμφωνα με τον ίδιο, στην Ελλάδα δεν λειτουργεί "μηχανισμός αναγνώρισης της ποιότητας" του εργατικού δυναμικού. Εξάλλου στη χώρα μας δεν υπάρχει πανεπιστημιακή σχολή διαδραστικής τυπογραφίας και εφαρμογής νέων τεχνολογιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το μάστερ στο οποίο διδάσκει αποφοιτούν περίπου δεκαπέντε άτομα το χρόνο, ενώ στα δεκαοκτώ χρόνια που βρίσκεται εκεί έχουν περάσει πέντε έλληνες. Ο καθηγητής μου εξηγεί πως ένας "κατασκευαστής προδιαγραφών", όπως είναι ο ίδιος, πρέπει να γνωρίζει και να λέει τι πρέπει να υποστηρίζει η τεχνολογία και να δημιουργεί το μέσο για να κάνει κάποιος τη δουλειά του. Μου λέει για παράδειγμα, πως υποστήριξε τη δημιουργία των ελληνικών γραμματοσειρών στο ελληνικό office 2007, πως βοηθάει στην δημιουργία εφαρμογών που να λειτουργούν παντού χωρίς προσαρμογή, πως εργάζεται με βάση τους κανόνες τονισμού και στοιχειοθεσίας κάθε χώρας και πως υποστηρίζει πρότζεκτ σήμανσης σε δημόσιους χώρους (π.χ. πρόσφατα εργάστηκε για προγράμματα σήμανσης αεροδρομίων στον Αραβικό κόλπο, και για τη δημιουργία νέων αλφαβητάριων για πολλές από τις γλώσσες της Ινδίας).

"Ο ρόλος των τυπογράφων είναι να δώσουν στο χρήστη να καταλάβει τι μπορεί να του παράσχει ένας τόπος, πώς θα αφομοιώσει τις πρώτες πληροφορίες και πώς θα τις συσχετίσει με άλλες που πιθανόν να αγνοούσε την ύπαρξή τους, για να τις ενσωματώσει στις καθημερινές του προσωπικές και επαγγελματικές διαδικασίες. Θεωρώ πως το επάγγελμα μας έχει έναν έντονα ανθρωπιστικό και κοινωνικό χαρακτήρα, γιατί δεν νοείται να ασχολείσαι με αυτό αν δεν ενδιαφέρεσαι για το πώς διαβάζουν και για το πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι. Πιστεύω πως η γραφιστική δεν είναι ένα απλό επάγγελμα πρακτικής διεκπεραίωσης. Δεν νοείται, για παράδειγμα οι φοιτητές μου να σχεδιάσουν κάτι αν δεν έχουν ανατρέξει στην ιστορικότητα αυτού που θέλουν να σχεδιάσουν. Η τυπογραφία είναι ένας χώρος παραγωγικός με αφετηρία την ιστορία και το αρχείο, και η έντυπη παραγωγή της κάθε χώρας είναι ο καθρέφτης της Ιστορίας της. Και με την ευκαιρία να επισημάνω πως ως Έλληνες υστερούμε σε αυτόν τον τομέα. Δεν εκπαιδευόμαστε με τη νοοτροπία των αρχείων. Η έρευνα σε βιβλιοθήκες και αρχεία δεν είναι αυτονόητο κομμάτι σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης." συμπληρώνει ο ίδιος. Ο καθηγητής είναι μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής για τη διοργάνωση του "Παγκόσμιου Συνέδριου Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας", που μέχρι τώρα έχει πραγματοποιηθεί πέντε φορές, τρεις στη Θεσσαλονίκη και δύο στη Κύπρο. Αυτή τη στιγμή βοηθάει τον ιδρυτή του συνεδρίου, Κλήμη Μαστορίδη, στο σχεδιασμό του επόμενου που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο του 2016 στη Θεσσαλονίκη. "Πρόκειται για ένα δύσκολο συνέδριο για τους Έλληνες, αφού στη χώρα μας η τυπογραφία δε συμβαδίζει με την έρευνα. Πολλά από αυτά που συμβαίνουν στο χώρο διεθνώς δεν φτάνουν στην Ελλάδα. Αλλά και αντίστροφα, οι καλές δουλειές ελλήνων σχεδιαστών σπάνια κυκλοφορούν στους διεθνείς διαγωνισμούς. Όταν οι έλληνες σχεδιαστές με διεθνή προβολή μετριούνται στα δάχτυλα τότε αυτοί οι δημιουργοί είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.", συμπληρώνει Ο καθηγητής Γεράσιμος Λεωνίδας συχνά έρχεται αντιμέτωπος με τις χειρότερες πλευρές της ελληνικής πραγματικότητας, αφού στη χώρα μας τα πάντα κινούνται με υπερβολικά αργούς ρυθμούς . "Ο κόσμος δεν προχωράει στο ρυθμό της Ελλάδας. Τρέχει και δεν περιμένει την Ελλάδα. Δυστυχώς ο Έλληνας που έχει φύγει και ζει στο εξωτερικό βλέπει τη χώρα μας ως ένα νησί που έχει γύρω της μια τάφρο για να μην διαταράξει την εσωστρέφειά της. Από την άλλη, η Ελλάδα δεν κάνει εύκολη την προσφορά όσων έφυγαν και έχουν διάθεση να προσφέρουν την εμπειρία τους.", σημειώνει λέγοντας πως κάποια στιγμή, το 2007 σκέφτηκε να επιστρέψει στην πατρίδα του, αλλά κάποιες συνθήκες του ανέτρεψαν τα σχέδια. Αποχαιρετώντας τον Γεράσιμο Λεωνίδα σκέφτομαι τη συζήτηση που προηγήθηκε και προσπαθώ να κάνω την ταύτιση του παλιού τυπογράφου "μάστορα" δίπλα στον οποίον αποκτούσε κάποιος όλες τις δεξιότητες με τον σημερινό καθηγητή τυπογραφίας που φροντίζει να παρουσιαστεί εν ριπή οφθαλμού κάθε πληροφορία που απαιτείται και πάντα με το σωστό τρόπο. Ο Γεράσιμος Λεωνίδας όμως δεν ανησυχεί για το σωστό. Τον ανησυχεί μόνο το λάθος και έχει δίκιο: "Όταν κάτι δουλεύει σωστά δεν φαίνεται. Στον τυπογραφικό σχεδιασμό φαίνεται μόνο το λάθος και αυτό είναι που αξιολογείς. Αν χάσεις το αεροπλάνο επειδή η πινακίδα δεν ήταν ευανάγνωστη, θα σου κοστίσει πολύ. Την ίδια στιγμή δεν ξέρεις πόσο ωφελείσαι όταν την κοιτάζεις και είναι σωστή"…